Vai trò của tư vấn tâm lý trong học đường

Mặc dù hiện trạng học trò lây nhiễm các hành vi xấu từ tệ nạn xã hội đang ngày càng gia tăng thì công tác tư vấn tâm lý học đường vẫn đang bị thờ ơ và cho qua. Cùng tìm hiểu vai trò của tư vấn tâm lý đối với giới học trò để có được cái nhìn toàn diện nhất.

Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) thừa nhận tình trạng bạo lực học đường nghiêm trọng, tỉ lệ thanh thiếu niên phạm tội cũng ngày càng gia tăng. Vì vậy, xây dựng mô hình tư vấn tâm lý trong các cơ sở giáo dục phổ thông và công tác phối hợp nhà trường - gia đình - xã hội là vấn đề được Bộ GD-ĐT rất quan tâm.

Ngày càng nhiều hành vi lệch chuẩn

Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Thị Nghĩa cho biết phần lớn học sinh có đạo đức tốt, lối sống lành mạnh song vẫn còn một bộ phận học sinh chưa có ý thức rèn luyện bản thân, có hành động bạo lực. “Nguyên nhân thì có nhiều nhưng với tác động của mặt trái cơ chế thị trường, lứa tuổi học sinh chưa trưởng thành nên bị những tác động xấu từ môi trường xã hội, ảnh hưởng đến hành động, nhân cách của các em. Nếu không có những giải pháp, mô hình tư vấn tâm lý phù hợp trong trường học thì rất dễ dẫn đến việc các em hư hỏng, xảy ra bạo lực học đường, thậm chí phạm tội” - bà Nguyễn Thị Nghĩa nhận định.

Ông Ngũ Duy Anh - Vụ trưởng Vụ Công tác học sinh, sinh viên, Bộ GD-ĐT - cũng thừa nhận tình trạng học sinh nói tục, chửi thề, thiếu tôn trọng thầy cô, người lớn tuổi không còn là hiện tượng cá biệt trong nhà trường. Tình trạng quan hệ tình dục sớm cũng đáng báo động. “Học sinh có hiện tượng kết bạn trên mạng rồi hình thành các băng nhóm ở tuổi vị thành niên và có hành vi lệch chuẩn như: Bỏ nhà đi bụi, trộm cắp, uống rượu - bia say xỉn, đua xe, vi phạm luật giao thông... Đây là những biểu hiện đáng lo ngại của bộ phận giới trẻ hiện nay” - ông Duy Anh nói.

Chuyên gia này cũng cho rằng học sinh phổ thông đang phải đối mặt với nhiều thách thức không dễ vượt qua. Và những vấn đề về tâm lý, các khó khăn trong cuộc sống khá phổ biến như căng thẳng trong học tập,  xung đột trong quan hệ với thầy cô, bạn bè, gia đình, sự lúng túng trong định hướng nghề nghiệp, các tác động từ mạng internet... Nếu không được tư vấn, chia sẻ, giải tỏa kịp thời thì rất dễ dẫn đến hậu quả đáng tiếc. “Nhẹ thì chán học, bỏ học; nặng thì trầm cảm, bạo lực học đường, tự tử... Một số học sinh dễ bị sa ngã vào các tệ nạn xã hội như lô đề, cờ bạc, nghiện game, rượu bia, thậm chí ma túy, mại dâm, sống buông thả, sao nhãng học hành, dẫn đến kết quả học tập yếu kém, bị buộc thôi học, thậm chí vi phạm pháp luật bị xử lý hình sự...” - ông Ngũ Duy Anh đánh giá.

Học sinh… tâm thần mới cần tư vấn tâm lý?

Khi các vấn đề tâm lý nảy sinh, cá nhân không dễ tự vượt qua mà cần có sự quản lý của nhà trường, thầy cô giáo và trợ giúp của các chuyên gia. Tư vấn tâm lý học đường một mặt có thể giúp xử lý các vấn đề tâm lý nảy sinh, mặt khác quan trọng hơn, có thể tổ chức ngăn ngừa bằng cách tăng cường khả năng thích ứng của học sinh trước vấn đề biến đổi của xã hội, tạo khả năng miễn dịch hay khả năng tự giải quyết vấn đề.

Khảo sát mới đây của Bộ GD-ĐT cho thấy, đa phần học sinh có nhu cầu tư vấn tâm lý. Tuy nhiên, tâm lý e ngại, không chủ động trong việc tìm kiếm dịch vụ hỗ trợ đã cản trở các em.

Dựa trên kinh nghiệm xây dựng phòng tư vấn tâm lý, một số trường đã thành lập những phòng tư vấn tâm lý nhưng việc triển khai còn nhiều hạn chế. Nhiều trường chưa có giáo viên tư vấn chuyên trách, chủ yếu là giáo viên kiêm nhiệm, đa số góc tư vấn ghép chung với phòng y tế hoặc phòng Đoàn - Đội, giáo viên tâm lý chủ yếu phải làm việc ngoài giờ hành chính. Bên cạnh đó, phòng tư vấn còn gặp phải rào cản lớn về tâm lý, nhiều phụ huynh và học sinh vẫn nghĩ đó là phòng dành cho những người có vấn đề về mặt tâm thần...

“Khó khăn hiện nay là chưa có biên chế cho các bộ chuyên trách tư vấn tâm lý ở các nhà trường. Chưa có kinh phí để hoạt động. Cán bộ tư vấn tâm lý chỉ là kiêm nhiệm, chưa chuyên nghiệp. Vì vậy, hoạt động tư vấn tâm lý cho học sinh, sinh viên chưa thường xuyên, hiệu quả” - ông Ngũ Duy Anh nêu thực tế. Trong khi đó, nhiều gia đình có tâm lý phó mặc con cái cho nhà trường, thiếu sự quan tâm, phối hợp trong giáo dục con em. Internet với nhiều lợi ích nhưng thực tế ẩn chứa rất nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý học sinh.

Để giải bài toán này, Bộ GD-ĐT cho biết sắp tới sẽ đề xuất mô hình tư vấn tâm lý áp dụng tại các trường phổ thông. Mục tiêu là tư vấn để giáo dục hình thành các kỹ năng xã hội, tư vấn những vấn đề tâm lý lứa tuổi vị thành niên, thanh niên, tâm lý học giới tính và sức khỏe sinh sản, tâm lý gia đình, hướng nghiệp và cả những vấn đề của xã hội hiện đại.